Başkalarına saygı duymayı öğrenme. Alay etme ile baş edebilme becerisini kazandırma
UYGULAMA 1
1. Aşama
a. Sınıfa girdikten sonra öğrencilere “Şimdi bir öykü okuyacağım, bakalım bu öykü neler anlatıyor ?” diyerek dikkat çekin ve okumaya başlayın.
“Tan uzun boylu, zayıf bir çocuktu. Bir gün okula güzel bir çanta ile geldi. Cem bakmak için çantayı Tan’ın elinden çekip aldı. Tan Cem’e kızdı ve “Çantamı geri ver!”dedi. Cem “Al çantanı leylek!” diye çantayı yere attı. Bu olaydan sonra bazı çocuklar, Tan’a “leylek” demeye başladılar.”
b. Öyküyü okuduktan sonra aşağıdaki soruları öğrencilere yöneltin. Cevapları tahtaya yazın ve konu üzerinde sınıfça tartışın.( Öncelikle parmak kaldıran öğrencilere söz hakkı vermekle birlikte, parmak kaldırmayan öğrencileri de zorlamadan konuşmaya cesaretlendirebilirsiniz.)
1. Bu durumda Tan ne hissetmiş olabilir?
2. Bu durumda Tan ne yapmalı ?
3. Size hiç isim takan oldu mu ? Öyleyse, siz ne hissettiniz ?
4. Siz bir arkadaşınızı takma isimle çağırdınız mı ?
2. Aşama
Öykü hakkında tartışıldıktan sonra, öğrencilere şimdiye kadar kimsenin onlarla dalga geçip, duygularını incitip incitmediğini sorun. Bu arada dalga geçilip geçilmedikleri konusunda emin olmaları gerektiğini de hatırlatın; arkadaşlarının şaka da yapmış olabileceklerini söyleyin.
Sonra, çocukların dalga geçildiğinde, bununla nasıl baş ettiklerini sorun
Hepsini tahtaya yazın.
Daha sonra bunların hangilerinin olumlu baş etme yolları olduğunu sorun ve sizinde yardımınızla.
OLUMLU BAŞETME YOLLARI
…………………………………….
SALDIRGAN BAŞETME YOLLARI
…………………………………………
ÇEKİNGEN BAŞETME YOLLARI
……………………………………….
olarak gruplandırmalarını sağlayın. Bu tutumların sonuçları üzerinde tartışın.
3. Aşama
Daha sonra kendisiyle alay edildiğinde öğrencilere uygulayabilecekleri seçeneklerin listesini verin. Sınıfta herkesin görebileceği uygun bir yere asın.
Ek:1
UYGULAMA 2
Uygulama 2’ye geçmeden önce uygulama 1’ de neler öğrendiklerini, neler paylaştıklarını öğrencilerinize hatırlatın.
a. Alay edildiğinde, öğrencilere uygulayabilecekleri seçeneklerin listesindeki maddelerin her biri üzerinde tek tek durun, örnekler verin.
b. Daha sonra öğrencilere alay edilmenin konu olduğu aşağıdaki senaryoları
verin ve çocuklardan bu senaryoları canlandırmalarını isteyin.
Sonunda her öğrenciye neler hissettiğini ve bu durumda ne yapmak isteyeceğini sorun.
Öğrencinizin vereceği tepkileri, diğer öğrencilerin sunacağı seçeneklerle karşılaştırarak değerlendirin.
• Öğretmene yardım ettiğin için arkadaşların seninle alay ediyorlar.
• İsminle dalga geçiyorlar.
• Gözlük taktığın için seninle dalga geçiyorlar.
• Öğretmenin sınıfta sorduğu soruya cevap veremediğinde alay ediyorlar.
• Düşük not aldığın için, sana gülüyorlar.
• Derslerine çok çalıştığın için seninle alay ediyorlar.
• Dış görünüşünle ilgili (boy,kilo çil vs.) alay ediyorlar.
UYGULAMA 3
Uygulama 3’e geçmeden önce uygulama 1 ve 2’ de neler öğrendiklerini, neler paylaştıklarını öğrencilerinize hatırlatın.
a. Elinde kuklalarla veya oyuncak bebeklerle ya da çalışma için uygun gördüğünüz materyallerle sınıfa girin.
Çocukların birbirleriyle alay etmeleri, birbirlerini kızdırmaları hakkında öğrencilerle konuşun ve böyle durumlarda neler yapabileceklerini sorun.
b. Cevapları aldıktan sonra alayla baş edebilme konusunda geri bildirimde bulunun. Burda Ek-1 kullanılabilirsiniz.
c. “Şimdi sizlerle kukla oynayalım” deyin ve kuklaları elinize geçirip aşağıdaki şekilde oynatın.
– Kukla: (Ağlar)
– Diğer Kukla: Ne oldu ?
– Kukla: Arkadaşlarım beni hep kızdırıyorlar, bana “şişko” diyorlar. Çok kızıyorum. Onlara vurmak istiyorum.
– Diğer Kukla: Seni böyle kızdırdıkları için çok üzgünüm. Ben sana yardım edeceğim.
– Kukla: Nasıl?
– Diğer Kukla: Sana çok kolay bir şey öğreteceğim. Böylece arkadaşların seninle bir daha alay etmeyecekler.
– Kukla: Gerçekten mi?(Ağlamaya devam eder)
– Diğer Kukla: Evet. Böyle zamanlarda yapacağın tek şey ne biliyor musun? Onları görmüyormuş, duymuyormuş gibi yapmak
– Kukla: Nasıl yapacağım bunu ?
– Diğer Kukla: Gel seninle çalışalım. Sana ne zaman “şişko” derlerse onlara bakmayacaksın, duymamış gibi yapacaksın, arkanı döneceksin.
– Kukla: Haydi başlayalım. Sen bana “şişko” de…
“İki arkadaş 5-6 gün çalıştılar. Sonunda, kendisiyle alay edenleri duymuyormuş gibi davranmayı öğrendi. Böylece alay eden çocuklar, onun kızmadığını görünce vazgeçtiler” diyerek öğretmen öykünün sonunu getirir.
d. “Şimdi de siz dener misiniz?” diyerek öğrencileri cesaretlendirin. Gönüllü iki öğrenciye kuklaları verin, gerektiğinde öğrencilere yardım edin.
Bitirince “Aferin, çok güzel yaptınız” diyerek öğrencileri ödüllendirin.
Kukla oyunu hakkında tartışın ve siz bir değerlendirmede bulunun.
( Daha üst sınıflarda kukla yerine, rol yaptırarak bu etkinlik denenebilir)
Kaynak:
1.Akkök,F. (1999). İlköğretimde Sosyal Becerilerin geliştirilmesi. Öğretmen el kitabı. ( ikinci basım). Ankara: Özgür Yayınları.
2. Çetin, F. Alpa Bilbay, A. Albayrak Kaymak, D. (2001) Araştırmadan uygulamaya çocuklarda sosyal beceriler. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.